PKP Cargo jest największym w Polsce i drugim w Unii Europejskiej operatorem logistycznym. Posiada aktualnie 7 zakładów i blisko 20 spółek bezpośrednio lub pośrednio zależnych. Zatrudnia ponad 20 tysięcy pracowników. Potencjalne otwarcie postępowania sanacyjnego będzie bezprecedensowe w skali kraju, gdyż dotąd żaden podmiot o tej skali nie otwierał takiego postępowania.
Wniosek został złożony 27 czerwca i wzbudził liczne kontrowersje, które wynikały z braku wewnętrznego, jednolitego stanowiska – wniosek złożył zarząd bez, jak wskazują przedstawiciele związków zawodowych, bez wiedzy Rady Nadzorczej. W najbliższych dniach należy spodziewać się ustanowienia Tymczasowego Nadzorcy Sądowego celem zabezpieczenia majątku i zbadania sytuacji spółki. I prawdopodobnie do końca lipca otworzone zostanie postępowanie sanacyjne PKP Cargo S.A. Następnie sporządzony zostanie plan restrukturyzacyjny z prognozami działań, a finalnie zorganizowane będzie głosowanie nad propozycjami układowymi w ramach, którego wierzyciele podejmą decyzję o ich przyjęciu lub nie.
Dla obserwujących sytuację spółki nie jest zaskoczeniem podjęcie działań naprawczych, ale wybór restrukturyzacji na drodze sądowej. Od 2015 r. wartość spółki zmalała z 1 miliarda euro w 2015 r. do 141 milionów euro w 2023 roku. Z 56% do 33% spadł udział w rynku. Jednocześnie rosły zobowiązania i zadłużenie. W drugiej połowie maja w trakcie posiedzenia sejmu omawiano sytuację spółki i możliwe kroki celem złagodzenia kryzysu. Wskazano wtedy na błędne inwestycje w tabor kolejowy i politykę kadrową. Zaplanowano w związku z tym rozwiązanie paktu Gwarancji Pracowniczych zawartego w 2013 r. i zrezygnowano z licznych umów sponsorskich. Rynek pozytywnie przyjął te propozycje zmian. Niemniej postanowiono skorzystać z najdalej idącego kroku, czyli otwarcia postępowania sanacyjnego, które daje najszerszą ochronę i najwięcej możliwości restrukturyzacji oraz zmian. Decyzja zarządu wskazuje na potrzebę dogłębnych i niewykluczone, że wieloletnich działań, na rzecz poprawy płynności finansowej.
Działania jakie może podjąć PKP Cargo S.A. w restrukturyzacji to odstąpienie od umów wzajemnych, które nie zostały wykonane w całości (przykładowo zakup części nowego taboru czy realizacji nierentownego transportu). Jednocześnie zarządca może dążyć do ubezskutecznienia czynności prawnych dokonywanych przez zarząd w ostatnich latach.
Słowa wiceministra infrastruktury Piotra Małepszaka wskazują na działania również względem pracowników. W tym przypadku zarządca będzie mógł podejmować działania analogiczne do syndyka w przypadku upadłości. Zasady redukcji etatów i zwolnień grupowych z opisem liczby pracowników objętych zamiarem zwolnienia, okres, w którym nastąpi takie zwolnienie, a także kryteria zwalniania pracowników, zostaną zawarte w planie restrukturyzacyjnym. Należy zauważyć, że PKP Cargo S.A. nie posiada zdolności upadłościowej, więc nie grozi temu podmiotowi upadłość.
Niewykluczone, choć mało prawdopodobna jest możliwość otwarcia postępowania sanacyjnego w celu pozbycia się części majątku. Sprzedaż majątku mogłaby doprowadzić w dłuższej perspektywie czasowej do zmniejszenia udziału w rynku. Jednocześnie zbycie części majątku mogłoby nie pozwolić na uzyskanie cen zbliżonych do rynkowych z uwagi na wąskie grono potencjalnych nabywców.
Jednocześnie postępowanie sanacyjne otwiera drogę do udzielenia pomocy publicznej przedsiębiorstwu, która może być konieczna dla odzyskania pozycji na rynku. Tym bardziej, że jedną z przyczyn problemów jest interwencja rządu poprzez dyrektywę węglową z 2022 r. (związaną z konfliktem na Ukrainie) dającą priorytet transportowi węgla, a która doprowadziła do rezygnacji z bardziej rentownych kontraktów spółki. PKP Cargo S.A. jest jednocześnie jednym z ważniejszych operatorów logistycznych w zakresie transportu węgla i zboża z Ukrainy.
Dla kontrahentów istotną informacją jest to, że PKP Cargo S.A. będzie miało obowiązek regulowania swoich bieżących zobowiązań (powstałych po otwarciu postępowania) – w przeciwnym wypadku grozi firmie umorzenie postępowania. Kwestię tę będzie nadzorował ustanowiony zarządca.
Najbliższe miesiące przyniosą informacje co do kierunku planowanych zmian w PKP Cargo S.A. Można spodziewać się m.in. rezygnacji z części otwartych zamówień, niskorentownych kontraktów, a także redukcji etatów pracowniczych i innych form optymalizacji kosztów przedsiębiorstwa.
Komentarz przygotowany przez Przemysława Furmanka z kancelarii Lege Restrukturyzacje