Blisko połowa osób aktywnych zawodowo w Polsce jest zmęczona zarówno psychicznie (47%, jak i fizycznie (42%)) – wynika z raportu Stowarzyszenia Koalicja Bezpieczni w Pracy „Zmęczony jak Polak w pracy: przyczyny, skutki i konsekwencje”. Najczęściej zmęczenia doświadczają osoby w wieku 25-34 lat.
Z badania przeprowadzonego przez Koalicję Bezpieczni w Pracy można wywnioskować, że zmęczenie w pracy jest złożonym zjawiskiem. Składa się na nie zarówno sfera fizyczna, psychiczna, jak i emocjonalna. Najczęściej odczuwanym przez pracowników symptomem zmęczenia jest poczucie monotonii i znudzenia w pracy (45%). Na drugim miejscu jest brak motywacji (41%). Z kolei pracodawcom doskwiera przewlekłe zmęczenie (39%) oraz złe samopoczucie, gorszy nastrój (45%). Ich główne źródło zmęczenia to konieczność bycia w ciągłym stanie gotowości (36%).
Polacy pracują dłużej niż przedstawiciele innych nacji. Przedstawiciele pracowników w badaniu spędzają w pracy blisko 41 godzin tygodniowo. Natomiast jeszcze więcej czasu w pracy spędzają przedstawiciele pracodawców – przeciętnie aż 44 godziny tygodniowo. To więcej niż jak wynika z informacji Eurostatu, który wskazuje, że Polscy pracownicy pracują o 3 godziny dłużej niż wynosi średnia w Unii Europejskiej i aż o 6 godzin dłużej niż średnia na świecie.
Zjawisko zmęczenia może rzutować na mniejszą chęć do pracy. Według danych z raportu Gallupa z 2023 roku, najczęstszą praktyką pracowników na świecie jest tzw. „ciche odejście” z pracy, czyli zajmowanie się jedynie czynnościami należącymi do ich obowiązków, bez większego zaangażowania emocjonalnego czy uczestnictwa w dodatkowych projektach.
– Odczuwanie permanentnego stresu, przebywanie stale w hałasie, czy pod zbyt dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym powoduje kosztowne i często nieodwracalne zmiany. Tracimy chęć i motywację do pracy, wypalamy się, odczuwamy także dolegliwości fizyczne. W wyniku takiego stanu dochodzi do obniżenia produktywności, pogorszenia standardu wykonywanych zadań oraz rośnie prawdopodobieństwo popełnienia błędu – wskazuje Marta Wojewnik, przewodnicząca Koalicji Bezpieczni w Pracy, Dyrektor zarządzająca CWS Workwear.
Brak systemowego zapobiegania zmęczeniu
Działania podejmowane przez pracowników i pracodawców w celu zwalczenia swojego zmęczenia w pracy mają charakter indywidualny. Pracownicy planują krótkie przerwy i odpoczynki, aby odświeżyć umysł i ciało (38%) oraz kończą pracę o wskazanych godzinach (36%). Pracownicy niechętnie proszą o pomoc członków swojego zespołu (jedynie 16%) i o rozmowę z przełożonym o ewentualnych zmianach w organizacji czasu pracy (12%) czy o zmianie zakresu obowiązków lub stanowiska (9%).
– Coraz częściej w przypadku nadmiernego, utrzymującego się zmęczenia, zwłaszcza psychicznego, obserwujemy sięganie po wsparcie psychologiczne. Jest to najbardziej istotne dla najmłodszej grupy zatrudnionych osób w wieku 18-24 lat. Natomiast warto zaznaczyć, że ta grupa spędza w pracy relatywnie najmniej czasu. Może to wskazywać na dużą samoświadomość i chęć zachowania wyraźnej granicy między życiem prywatnym a zawodowym – podkreśla Elżbieta Rogowska, ekspertka Koalicji Bezpieczni w Pracy, V-ce Prezes ds. operacyjnych w PW Krystian.
Walka ze zmęczeniem wciąż poniżej radaru pracodawców
Z danych wynika, że obecnie blisko 4 na 10 pracodawców podejmuje działania, aby walczyć ze zmęczeniem pracowników w swojej firmie, a 23% jeszcze ich nie podejmuje, ale zamierza to zmienić. Wśród działań, które już funkcjonują lub są planowane, przeważają: dodatkowe przerwy w pracy (52%), równomierne rozdzielanie obowiązków i unikanie przeciążenia pracowników zbyt dużą ilością pracy (38%) oraz umożliwienie elastycznego czasu lub pracy zdalnej / pracy zmianowej (37%). O tym, że temat zmęczenia jeszcze nie wszedł w krwioobieg zakładów pracy świadczy fakt, że tylko 24% pracowników przyznało, że podczas szkolenia BHP były poruszane kwestie związane ze zmęczeniem i jego wpływem.
– Od zmęczenia do nieuwagi czy wypadku jest prosta droga. W szczególności zauważają to przedstawiciele branży przemysłowej, gdzie zdaniem ankietowanych zmęczenie wyraźniej wpływa na wypadkowość czy sam potencjał wystąpienia wypadku w pracy. Zawsze taniej będzie zapobiegać niż leczyć – zaznacza Ewa Gawrysiak, ekspertka Koalicji Bezpieczni w Pracy, Regional Manager CEE w TenCate Protective Fabrics.
Badanie na potrzeby raportu zostało przeprowadzone w dniach 02.07-09.07 2024 r. przez SW RESEARCH Agencję Badań Rynku i Opinii. Z reprezentantami pracodawców (N=200) przeprowadzono wywiady telefoniczne (CATI). Grupę pracowników (N=1034) stanowią osoby będące poza kadrą zarządzającą. Z pracownikami przeprowadzono wywiady online (CAWI).
