Wydarzenia gospodarcze ostatnich lat sprawiły, że rola działów zakupów zyskała na znaczeniu. Zakres obowiązków oraz odpowiedzialność uległy przedefiniowaniu, a ich znaczenie dla organizacji wzrosło. Chociaż najważniejszym zadaniem tych jednostek pozostaje utrzymanie efektywności operacyjnej, to siedmiu na dziesięciu badanych uważa, że kluczowa jest realizacja celów z zakresu ESG, wynika z raportu 2023 Global Chief Procurement Officer Survey, przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte. Coraz istotniejsza kwestia zrównoważonego rozwoju stanowi wyzwanie dla części polskich organizacji, którym często brakuje wiedzy dotyczącej aspektów prawnych tego obszaru.
Ostatnia edycja raportu Deloitte powstała na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród 350 liderów działów zakupów (ang. CPO – Chief Procurement Officer) z ponad 40 krajów. Jest on poświęcony wiodącym trendom i wyzwaniom tych zespołów, ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw i strategii umożliwiających realizację celów biznesowych.
Autorzy publikacji wskazują, że specjaliści ds. zakupów odpowiadają za coraz więcej elementów bieżącej działalności firm. Zwiększenie zakresu obowiązków sprawia jednak, że w 2023 roku jedynie siedmiu na dziesięciu badanych osiągnęło swoje cele w obszarze redukcji kosztów. To oznacza spadek o 15 p.p. w porównaniu z poprzednią edycją badania. Co więcej, naturalny dla CPO obszar działań zmierzających do zmniejszenia wydatków i zwiększenia przychodów traci na znaczeniu. Zapytani o najważniejsze zadania minionych 12 miesięcy ankietowani wskazywali na utrzymanie efektywności operacyjnej (74 proc. odpowiedzi), osiąganie celów zrównoważonego rozwoju (72 proc.), cyfrową transformację (72 proc.), zwiększanie marż poprzez redukcję kosztów (71 proc.) czy też zwiększanie odporności łańcucha dostaw (68 proc.). Dwa lata wcześniej kolejność odpowiedzi była inna: efektywność operacyjna (78 proc.), redukcja kosztów (76 proc.), cyfrowa transformacja (76 proc.) oraz innowacje (73 proc.). Na kwestie ESG wskazało wówczas siedmiu na dziesięciu badanych, co uplasowało tę kategorię na siódmym miejscu zestawienia priorytetów działów zakupowych. Warto również zaznaczyć, że dla ponad 60 proc. dyrektorów działów zakupów kluczowym wyzwaniem jest inflacja.
– Wzrost znaczenia procesu zarządzania łańcuchem dostaw pokazuje wyzwania, z którymi obecnie zmagają się CPO. W najbliższych latach budowanie relacji ze stronami trzecimi oraz kwestie ESG będą dalej zyskiwać na znaczeniu. Wiązać się to będzie z coraz to nowymi obowiązkami i zadaniami stawianymi przed działami zakupów. Dlatego też liderzy tego obszaru powinni przyjrzeć się możliwościom automatyzacji i cyfryzacji procesów, które do tej pory realizowane są manualnie, w celu zwiększenia ich efektywności – mówi Bartosz Zając, partner, Risk Advisory, Extended Enterprise, Deloitte.
Technologia w służbie CPO
Autorzy raportu wskazują, że zmiany w obszarze priorytetów firm mają bezpośredni wpływ na strategie generowania wartości przez działy zakupowe. Zdaniem 61 proc. badanych dążenie do utrzymania ciągłości operacyjnej wymaga zacieśnienia współpracy z dostawcami, natomiast co trzeci CPO zwraca uwagę na konieczność weryfikacji relacji z dotychczasowymi partnerami. Skuteczne zarządzanie stronami trzecimi ogranicza ryzyko zaburzenia ciągłości łańcucha dostaw, które jest jednym z krytycznych według 68 proc. badanych. Na rosnące znaczenie digitalizacji wskazuje natomiast 42 proc. badanych uznających cyfryzację jako strategię generowania wartości w najbliższej przyszłości. Cztery na dziesięć wskazań dotyczyło z kolei konieczności usprawnienia procesu zarządzania popytem.
– Rosnąca cyfryzacja wielu procesów sprawia, że skuteczne zarządzanie tak zróżnicowanymi kwestiami jak kontrakty z dostawcami, czy szerzej zarządzanie stronami trzecimi jest możliwe wyłącznie przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi. Jednocześnie powszechna automatyzacja wpłynie na rolę działu zakupów, czyniąc ją mniej operacyjną, a bardziej strategiczną. Stanowi to dużą szansę dla przedsiębiorstw, ponieważ wiedza CPO dotycząca tworzenia i utrzymywania relacji ze stronami trzecimi umożliwi skuteczną optymalizację tego obszaru działalności firmy – mówi Piotr Polak, partner associate, Risk Advisory, Extended Enterprise, Deloitte.
Zarządzanie stronami trzecimi
Zdaniem części uczestników ankiety polskie przedsiębiorstwa zmagają się z podobnymi wyzwaniami co podmioty gospodarcze na całym świecie. Rodzime firmy w szczególny sposób dotyka niedobór rąk do pracy, który jest skutkiem m.in. odpływu z rynku wielu pracowników ze Wschodu. Firmy coraz więcej zadań i obszarów przekazują do realizacji stronom trzecim, często minimalizując nakłady na zarządzanie ryzykiem związanym z partnerami. Dotyczy to niemal każdej dziedziny działalności i niemal każdego poziomu organizacyjnego przedsiębiorstw.
Autorzy raportu zaznaczają, że implementacja nowoczesnych technologii nie tylko nie stanowi problemu dla polskich przedsiębiorców, ale również uchodzi za powszechną strategię zwiększenia konkurencyjności podmiotu. Z drugiej strony, mimo że szereg dostępnych na rynku produktów ma zdecydowanie nowoczesny charakter, to wiele organizacji nadal funkcjonuje w oparciu o przestarzałe procesy oraz technologie. Może to z kolei przyczynić się do powstania braku zgodności z wymogami regulacyjnymi lub tworzyć wyzwania w obszarze skutecznego zarządzaniem ryzykiem.
– Chociaż nasz rynek może uchodzić za prymusa w kwestii zastosowania nowoczesnych technologicznie rozwiązań, to jest to tylko jedna strona medalu. W wielu obszarach polskie podmioty mają sporo do nadrobienia, czego przejawem jest chociażby problematyczna kwestia monitorowania ryzyka stron trzecich. Nieocenionym wsparciem w tym obszarze może się okazać sztuczna inteligencja, ułatwiająca zarządzanie tak zróżnicowanymi kwestiami jak logistyka, relacje z dostawcami czy osiąganie spójności z wymogami prawnymi – mówi Alina Tarnowska, menadżerka, Risk Advisory, Extended Enterprise, Deloitte.