W środę do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji ustawy o umowach międzynarodowych, przygotowany przez posłów klubu Polska 2050. Głównym celem propozycji jest wprowadzenie dodatkowych procedur zabezpieczających przed ewentualnym wyjściem Polski z Unii Europejskiej bez bezpośredniego udziału obywateli w tej decyzji.
Dwa referenda w procesie wystąpienia z UE
Projekt zakłada konieczność przeprowadzenia dwóch ogólnokrajowych referendów w przypadku zamiaru opuszczenia Wspólnoty. Pierwsze referendum miałoby decydować o zgodzie na rozpoczęcie procedury notyfikacyjnej, czyli oficjalnego poinformowania Unii Europejskiej o zamiarze wystąpienia. Drugie referendum miałoby miejsce po zakończeniu negocjacji, aby zatwierdzić warunki wyjścia.
Szymon Hołownia, lider Polski 2050, podkreślił znaczenie tego projektu dla demokracji w Polsce. „Gdyby komuś przyszło do głowy wyprowadzać Polskę z Unii Europejskiej, to teraz będzie musiał zapytać ludzi, czy z tej Unii wychodzić” – powiedział, zaznaczając, że obecnie do rozpoczęcia procedury wystąpienia wystarcza zwykła większość w Sejmie.
Obecne przepisy a proponowane zmiany
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wystąpienie Polski z Unii Europejskiej wymaga jedynie uchwalenia ustawy wyrażającej zgodę na wypowiedzenie traktatów unijnych przez Sejm (zwykłą większością głosów, czyli 231 posłów) oraz podpisu prezydenta. Pomimo tego, że o przystąpieniu Polski do UE decydowało referendum, obecnie nie istnieje wymóg przeprowadzenia takiego głosowania w przypadku wyjścia z Unii.
Projekt nowelizacji wprowadza kluczowe zmiany:
- Obowiązek przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego przed rozpoczęciem procesu wystąpienia z UE.
- Konieczność drugiego referendum w celu akceptacji warunków wyjścia po zakończeniu negocjacji.
- Zmiana trybu decyzyjnego, ograniczająca możliwość jednostronnego podjęcia decyzji przez parlamentarzystów i prezydenta.
Projekt został skierowany do konsultacji społecznych i oczekuje na nadanie numeru druku sejmowego. Jego autorzy podkreślają, że decyzje o tak strategicznym znaczeniu, dotyczące suwerenności państwa, powinny być podejmowane bezpośrednio przez obywateli. Argumentują również, że skoro przystąpienie do UE wymagało ogólnonarodowego referendum, analogiczna procedura powinna obowiązywać w przypadku ewentualnego opuszczenia Wspólnoty.
Nowelizacja a zasada suwerenności narodu
Obecnie wyjście z Unii może nastąpić na podstawie decyzji Rady Ministrów, popartej zwykłą większością głosów w Sejmie i podpisem prezydenta. Nowelizacja znacząco zaostrza ten tryb, wzmacniając zasadę suwerenności narodu, wyrażoną w Konstytucji RP. Autorzy projektu wskazują, że jego celem jest zabezpieczenie Polski przed jednostronną decyzją polityczną, mogącą mieć poważne skutki dla przyszłości kraju.
Co dalej z projektem?
Projekt ustawy zostanie poddany dalszym pracom legislacyjnym. Polska 2050 liczy na szerokie poparcie społeczne i parlamentarzystów, argumentując, że decyzja o tak daleko idących konsekwencjach powinna należeć do wszystkich obywateli, a nie jedynie do rządzącej w danym momencie koalicji.