Górnictwo w Polsce odgrywa istotną rolę zarówno w gospodarce, jak i w życiu społecznym regionów górniczych. Ostatnie dane wskazują, że sektor ten zatrudnia 75,8 tys. osób, z czego aż 82% wydobycia węgla kamiennego koncentruje się na Górnym Śląsku. Z racji tak dużej koncentracji tego sektora w jednym regionie, Górny Śląsk staje przed niebywałym wyzwaniem transformacji energetycznej. Ta przemiana musi być sprawiedliwa i uwzględniać potrzeby pracowników oraz społeczności lokalnych.
Raport „Polska ścieżka transformacji energetycznej” podkreśla, że regiony górnicze stoją przed koniecznością dokonania gruntownych zmian w sektorze. Zmiany te obejmują działania osłonowe, inwestycje, przebranżowienie pracowników oraz podnoszenie ich kompetencji. Te działania są konieczne, aby zmierzyć się z przyszłością bez węgla.
Nicolas Schmit, komisarz UE do spraw zatrudnienia, spraw społecznych i wyrównywania szans, podkreśla, że Polska nie jest sama w tym wyzwaniu. UE jest świadoma skali transformacji, która ma miejsce w Polsce i jest gotowa wspierać kraj w tym procesie. „Musimy dać ludziom perspektywy, musimy ich przekwalifikować”, mówi Schmit, wskazując na konieczność poszukiwania nowych, ekonomicznie i społecznie obiecujących perspektyw poza sektorem górniczym.
Dokumenty strategiczne, takie jak „Polityka energetyczna Polski do 2040 roku” oraz „Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030”, nakreślają ścieżkę zielonej transformacji w Polsce. Oba dokumenty są aktualnie aktualizowane w odpowiedzi na zmieniające się warunki i wyzwania, ale kierunek jest jasny: ograniczenie paliw kopalnych w miksie energetycznym i inwestowanie w źródła niskoemisyjne.
Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie techniczne czy ekonomiczne. To także wyzwanie społeczne. Wielu górników widzi swoją pracę jako dziedzictwo rodzinne, a ich tożsamość jest głęboko zakorzeniona w tradycji tego zawodu. Dlatego też tak ważne jest, by zapewnić im godne warunki przejścia do innych zawodów oraz wsparcie w zdobywaniu nowych kwalifikacji.
Wspierając Polskę w tym procesie, Unia Europejska stawia na Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Te instrumenty mają na celu wsparcie regionów najbardziej dotkniętych transformacją energetyczną i zminimalizowanie negatywnego wpływu na obszarze społeczno-ekonomicznym. Z budżetu 19,3 mld euro Polsce przyznano aż 3,85 mld euro.
Podsumowując, transformacja energetyczna w Polsce to proces pełen wyzwań, ale także okazja do odnowienia gospodarki i społeczności. Dzięki wsparciu ze strony UE, Polska ma szansę dokonać tej przemiany w sposób sprawiedliwy i efektywny.