Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że depresja osiągnęła już niechlubne drugie miejsce w rankingu najpowszechniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Według szacunków, do 2030 roku będzie ona już najczęściej występującą chorobą na naszym globie.[1] Przypadający na 23 lutego Światowy Dzień Walki z Depresją to okazja do upowszechniania i rozwijania wiedzy na temat zaburzeń psychicznych, zmiany postaw społecznych w stosunku do osób leczących się, a także zachęcania samych chorych do specjalistycznego leczenia.
Depresja jest chorobą realnie zagrażającą życiu. Jeśli nie jest leczona, może doprowadzić do myśli samobójczych i próby targnięcia się na własne życie. W 2022 roku w Polsce stwierdzono ponad 5 tys. zgonów spowodowanych samobójstwem. Dla porównania – w tym samym roku w wypadkach samochodowych na polskich drogach zginęło 1896 osób.[2]
– W przebiegu depresji pacjent traci zdolność odczuwania przyjemności i radości, ogranicza swoją aktywność życiową, zmaga się z poczuciem bezsilności i braku sensu. Jednak przeświadczenie, że depresja jest chwilowym smutkiem i obniżeniem nastroju, może zniechęcać chorych do podejmowania leczenia i lekceważenia objawów. Pamiętajmy również o tzw. depresji maskowanej, w której depresja ukrywa się za objawami innych chorób i może nie być trudniejsza do zdiagnozowania – mówi Szymon Dziedzic – Dyrektor ds. Medycyny Ubezpieczeniowej.
Na skróty:
Depresja w Polsce
Według szacunków, w Polsce na depresję choruje około 1,2 mln osób. W 2021 roku w ramach świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia pomocy lekarskiej udzielono 682 tys. pacjentom z głównym lub współistniejącym rozpoznaniem depresji.
Z danych TU Zdrowie wynika, że liczba osób korzystających z pomocy psychologów i psychiatrów zapotrzebowanie na tego rodzaju pomoc rośnie z roku na rok.
– Zapotrzebowanie na konsultacje u psychoterapeutów i psychiatrów zaczęło rosnąć lawinowo od początku pandemii. O ile w pierwszym półroczu 2020 roku wzrost był niewielki, co wynikało z ograniczenia dostępu do lekarzy i specjalistów, o tyle od 2021 do dziś liczba porad, z których skorzystali ubezpieczeni w TU Zdrowie wzrosła o ponad 200%, a w każdym roku min. 60% osób korzystających z tych konsultacji w poszczególnych latach skorzystała z nich co najmniej 2 razy, a 25% przynajmniej 4 razy. – mówi Teresa Domańska, Dyrektor ds. Oceny Ryzyka w TU Zdrowie.
Trudny do określenia jest natomiast margines chorych, którzy nie zgłaszają się ze swoimi objawami po pomoc. W Polsce problemem jest nie tylko ograniczony dostęp do specjalistów, ale również wspomniane już wciąż panujące przekonanie (głównie wśród mężczyzn i osób starszych), że korzystanie z pomocy psychiatry lub psychologa jest czymś wstydliwym. Z tego powodu faktyczna ilość osób chorujących na depresję może być znacznie większa niż wskazują statystyki.
Jakie są objawy depresji?
Depresja może mieć różne objawy na różnych etapach zaawansowania choroby. Należą do nich:
- długotrwałe obniżenie nastroju i stałe odczuwanie smutku,
- utrata apetytu lub jego nagły wzrost,
- obojętność, porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
- brak odczuwania radości z tego, co wcześniej ją sprawiało,
- trudności z zasypianiem, bezsenność lun nadmierna senność,
- brak poczucia sensu w życiu, uczucie bezsilności,
- zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią,
- myśli samobójcze.
Depresji mogą towarzyszyć również zaburzenia lękowe obniżone libido, chroniczne zmęczenie i duża niechęć do podejmowania zwykłych czynności dnia codziennego.
Bezsprzecznie alarmująca jest sytuacja, w której objawy utrzymują się lub nawracają niemal codziennie przez okres co najmniej dwóch tygodni. To sygnał, by sięgnąć po pomoc.[3]
Co robić, kiedy podejrzewa się depresję?
– Osoby, które obserwują u siebie objawy mogące wskazywać na depresję, nie powinny zwlekać z kontaktem ze specjalistą. Do lekarza psychiatry można się zgłosić bez skierowania, zarówno w ramach NFZ, jak i w poradniach prywatnych – podkreśla Szymon Dziedzic – Dyrektor ds. Medycyny Ubezpieczeniowej.
Bardzo ważną rolę w procesie diagnozy i leczenia odgrywają bliscy chorych. To właśnie oni niejednokrotnie pierwsi zauważają zmianę w ich zachowaniu. Sami chorzy niekiedy nie zdają sobie sprawy z własnej choroby. Dlatego tak ważne jest, aby bliscy okazywali chorym swoje wsparcie, cierpliwość i wyrozumiałość, gdyż osoby z depresją mogą odrzucać chęć pomocy i odsuwać się od bliskich i znajomych, tłumacząc się zmęczeniem i brakiem ochoty na ich towarzystwo. Mogą się też okazywać niechęć, a wręcz być niesympatyczne dla otoczenia. Trzeba jednak pamiętać, że jest to jedna z oznak choroby i podchodzić do tego typu zachowań z delikatnością i wyrozumiałością. Osoby z symptomami depresji należy zachęcać do skorzystania z profesjonalnej pomocy, natomiast samodzielne wchodzenie w rolę psychologa może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego.
Leczenie depresji
Aby zdiagnozować depresję, konieczna jest wizyta u psychiatry, który przeprowadzi dokładny wywiad lekarski i w razie potrzeby wprowadzi leczenie farmakologiczne (psycholog nie ma takiej możliwości). W kolejnym etapie pomocna będzie psychoterapia, czyli cykl spotkań ze specjalistą. W czasie sesji terapeutycznych pacjent ma możliwość porozmawiania o swoich problemach i wypracowywania wspólnie z terapeutą możliwych ścieżek zmian i rozwiązań, które pomogą wrócić do równowagi.
Leczenie depresji zazwyczaj łączy oba elementy terapii – lekarz zleca zarówno włączenie farmakoterapii (przyjmowania odpowiednio dobranych leków) oraz psychoterapię. Dzięki tej fuzji możliwe jest osiągnięcie lepszych i bardziej trwałych efektów leczenia oraz zminimalizowanie ryzyka nawrotu choroby. Należy jednak pamiętać, że depresja jest chorobą przewlekłą i może pojawić się ponownie, nawet po wyleczeniu.
[1] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/depresja-wiecej-niz-smutek-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,590.html
[2] https://zwjr.pl/artykuly/statystyki-samobojstw-polska-i-swiat
[3] https://www.nfz.gov.pl/gfx/nfz/userfiles/_public/aktualnosci/aktualnosci_oddzialow/ulotka_-_depresja_22.02.2023.ppt.pdf
