Polska doświadczyła 1,443 przypadków kampanii dezinformacyjnych w ciągu ostatnich 10 lat. Nasz kraj, obok Czech, Niemiec, Irlandii, Holandii i Szwecji, znalazł się w gronie kilku krajów Europy, które uznały dezinformację za jedno z pięciu największych zagrożeń do 2027 roku – wynika z analiz EUvsDisinfo Lab oraz World Economic Forum 2025*.
Rozwojowi zjawiska dezinformacji w UE i w Polsce ma zapobiec m.in. Akt o usługach cyfrowych (DSA). To rozporządzenie unijne (obowiązujące w UE od 17.02.2024), którego głównym celem jest dostosowanie regulacji do współczesnych realiów cyfrowego świata, zwiększenie ochrony użytkowników i eliminacja szkodliwych treści online. Polskie Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało 12 stycznia 2025 r., że pracuje już nad wdrożeniem europejskiego Aktu. Zmiany w prawie mają spowodować, że można będzie wnioskować – w procedurze administracyjnej – o usunięcie nielegalnych treści. To pozwoli na uniknięcie długich i kosztownych procedur prawnych i odciąży sądy RP. Zgodnie z DSA ‘’Państwo ma chronić obywatela’’ i musi wskazać wybrany urząd na koordynatora realizacji przepisów aktu o usługach cyfrowych. W Polsce Ministerstwo Cyfryzacji wyznaczyło do tego Urząd Komunikacji Elektronicznej.
Tymczasem dezinformacja w Polsce bije rekordy. Według dziennika Financial Times*, Polska jest europejskim krajem, który jest najbardziej narażony na rosyjską dezinformację i cyberataki w okresie przed wyborami prezydenckimi 2025. W Polsce liczba przypadków fake news i deepfake wzrosła o 100% w 2024 roku, co ilustrują głośne sprawy dotyczące przedsiębiorców i celebrytów. Zdaniem analityków firmy Check Point w 2025 r. technologia deepfake stanie się głównym narzędziem w atakach socjotechnicznych, a zagrożenia będą jeszcze bardziej wyrafinowane. – Instytucje i rządy wielu państw będą musiały podjąć aktywne działania w obszarze inwestycji w technologie oparte na AI, aby sprostać rosnącej fali zagrożeń dezinformacji – uważa Wojciech Głażewski, dyrektor Check Point Software Technologies w Polsce.
Jak wynika z corocznego raportu Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) Global Risk Report 2024, dezinformacja i fałszywe informacje będą największym zagrożeniem dla krajów na całym świecie w ciągu najbliższych dwóch lat. Badania prowadzone przez WEF wśród setek ekspertów na całym świecie ujawniły, że fałszywe i wprowadzające w błąd treści poważnie szkodzą środowisku geopolitycznemu na różne sposoby. Umożliwiają one podmiotom zagranicznym wpływanie na intencje wyborcze, sianie wątpliwości wśród opinii publicznej na temat tego, co dzieje się w strefach konfliktów oraz podważanie wiarygodności osób, firm, produktów lub usług z innych krajów. To już drugi rok z rzędu, kiedy dezinformacja została uznana za największe globalne zagrożenie.
Polska, obok Czech, Niemiec, Irlandii, Holandii i Szwecji, znalazła się w gronie kilku krajów Europy, które uznały dezinformację za jedno z pięciu największych zagrożeń do 2027 roku. Według badania Eurobarometru przeprowadzonego wiosną 2024 r. 71 proc. Europejczyków przyznało, że często spotyka się z dezinformacją, a 86 proc. Europejczyków zgadza się, że szybkie rozprzestrzenianie się dezinformacji stanowi poważny problem dla demokracji.
Dezinformacja w Polsce przekształciła ideologię w dochodową branżę. Wykorzystując luki regulacyjne i platformy cyfrowe, podmioty działające w tej dziedzinie kwitną dzięki wywoływaniu sensacji w kwestiach zdrowia, imigracji i polityki UE, co budzi obawy o cyfrową przyszłość Polski – stwierdził prestiżowy magazyn Visegrad Insight.
Tak znaczący wzrost dezinformacji w Internecie stał się przedmiotem analiz Unii Europejskiej i jej jednostki odpowiedzialnej za RODO. Komisja Europejska – obok wprowadzenia dyrektywy DSA – uznała, że przetwarzanie danych osobowych przez dziennikarzy, koncerny medialne oraz firmy mediów społecznościowych, podlega zakresowi zastosowania RODO. Wskazała m.in. na “Prawo do bycia zapomnianym”, które uprawnia osoby fizyczne i podmioty gospodarcze do żądania usunięcia swoich danych osobowych, szczególnie w przypadku przetwarzania danych niezgodnie z prawem. To część interpretacji przepisów, która znalazła się w formalnym liście – odpowiedzi na zeszłoroczny apel polskiego przedsiębiorcy – Roberta Szustkowskiego o rozszerzenie Prawa do bycia zapomnianym na media jako administratorów danych.
Rozpowszechnianie wizerunku bez zgody, szczególnie gdy służy to celom poniżania, oczerniania lub naruszania godności, podważa fundamentalne zasady ochrony praw jednostki. Proponowane zmiany mają zapobiegać szerzeniu dezinformacji, budować świadomość obywateli UE o narzędziach ochrony wizerunku. Każdy człowiek, bez względu na możliwości finansowe powinien mieć prawo dbania o swoją reputację bez konieczności prowadzenia długoletnich procesów sądowych – podkreśla autor inicjatywy. Robert Szustkowski, który prowadzi obecnie dialog z Ministerstwem Sprawiedliwości RP, Ministerstwem Cyfryzacji i Prezesem UODO, proponuje m.in. ustanowienie Rzecznika Praw Czytelników oraz wprowadzenie rejestru naruszeń dóbr osobistych w UE mającemu zapobiegać bezrefleksyjnym przedrukom prasowym treści naruszających te dobra.
Europa musi inwestować w weryfikację faktów poprzez wysokiej jakości wiadomości w telewizji i radiu oraz tworzyć bezpieczną przestrzeń cyfrową, w której obecne będzie dziennikarstwo o wysokiej jakości – czytamy w raporcie EUvsDisinfo Lab.
W 2018 roku 83% respondentów w europejskim badaniu przyznało, że fałszywe informacje, które szerzą się głównie w mediach społecznościowych, stanowią zagrożenie dla demokracji… Przepisy technologiczne UE (Akt o usługach cyfrowych, Akt o rynku cyfrowym oraz Akt o sztucznej inteligencji) mają na celu przeciwdziałanie dezinformacji i nielegalnym treściom, walkę z nękaniem online, zapewnienie bezpieczeństwa nieletnich oraz ochronę wartości europejskich – napisały ostatnio Iraxte García Pérez i Alex Agius Saliba, prezes i wiceprezes frakcji Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim, na łamach europejskiego portalu informacyjnego EURACTIV.
Duże koncerny medialne oraz firmy mediów społecznościowych miały czas do 15 stycznia 2025 roku, aby wybrać zobowiązania, których będą przestrzegać w ramach nowego Kodeksu Dobrych Praktyk, stanowiącego część Digital Services Act (DSA). To m.in. proces weryfikacji faktów. Akt o usługach cyfrowych jest pierwszą na świecie regulacją cyfrową, która nakłada na firmy cyfrowe w całej UE odpowiedzialność za treści zamieszczane na ich platformach.
Źródła:
- https://visegradinsight.eu/disinformation-in-poland-policy-brief/
- https://www.euractiv.com/section/global-europe/opinion/europe-cannot-bow-down-to-the-tech-oligarchs-our-democracy-and-rule-of-law-are-at-stake/
- https://euvsdisinfo.eu/disinformation-cases/?disinfo_countries%5B0%5D=country_77563&utm_source=euvsd.info&utm_medium=%2Fdisinformation-cases%2F%3Fdisinfo_countries%255B0%255D%3Dcountry_77563&utm_campaign=
- https://www.cambridge.org/core/books/disinformation-misinformation-and-democracy/fight-against-disinformation-in-the-council-of-europe-and-the-relevant-case-law-of-the-european-court-of-human-rights/C717A473522F2C819F6CA348FBF1A6A1
- https://szustkowski.ch/oswiadczenie-roberta-szustkowskiego-dotyczace-odpowiedzi-komisji-europejskiej-na-list-otwarty-w-sprawie-rozszerzenia-prawa-do-bycia-zapomnianym-na-media/
- https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/prace-nad-ochrona-uzytkownikow-internetu–implementacja-unijnego-aktu-o-uslugach-cyfrowych-dsa
- https://www.facebook.com/MinisterstwoCyfryzacji/posts/%EF%B8%8F-polska-wprowadza-regulacje-dla-bezpieczniejszego-internetuministerstwo-cyfryza/1004623945027463/
- https://www.weforum.org/publications/global-risks-report-2025/digest/
- https://www.euronews.com/my-europe/2025/01/17/misinformation-is-the-biggest-short-term-risk-to-the-world-says-wef