Zmiana władzy po wyborach parlamentarnych 15 października powinna być nowym otwarciem na reformy gospodarcze i czasem na sformułowanie całościowej wizji polityki gospodarczej. Nowy rząd zastał szereg poważnych problemów i wyzwań, jak np. kryzys w wymiarze sprawiedliwości, niezrównoważone finanse publiczne, przerośnięty sektor państwowych czyli upolitycznionych firm, chaos w systemie podatkowo-składkowym wywołany tzw. „Polskim Ładem”, opóźnioną transformację energetyczną czy zdestabilizowany przez program „bezpieczny kredyt 2 proc.”. rynek mieszkaniowy. Te problemy nadal czekają na rozwiązanie.
Na skróty:
Kiedy rozpoczną się reformy gospodarki?
Niedługo upłynie rok od wyborów parlamentarnych, które odbyły się 15 października. Z jednej strony, to niewiele czasu, biorąc pod uwagę liczbę i skalę problemów w gospodarce, które należy rozwiązywać dochowując standardów dobrego stanowienia prawa – czyli rzeczywistego dialogu z interesariuszami oraz rzetelnych ocen skutków regulacji. Z drugiej strony, pierwsza połowa kadencji to czas, kiedy są największe szanse na podjęcie potrzebnych, choć niekiedy mniej opłacalnych politycznie decyzji. To pokazuje, że czasu na przeprowadzenie dobrych projektów reform i uzyskanie dla nich poparcia społecznego jest bardzo niewiele.
Mając świadomość tego wieloaspektowego wyzwania, jakim jest reformowanie gospodarki, jako Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) zdecydowaliśmy się zaprosić uznanych ekspertów do opracowania diagnozy i rekomendacji dla rządu RP w 12 ważnych obszarach. Jesteśmy przekonani, że zarówno syntetyczna diagnoza, jak i kierunkowe rekomendacje pozostają aktualne i stanowią wartościowy głos na rzecz potrzebnych zmian. Poniżej przedstawiamy przykłady dwóch zagadnień, które objął raport TEP i które obecnie są przedmiotem ożywionej debaty publicznej.
Jak zwiększyć dostępność mieszkań w Polsce?
„Mieszkanie jest towarem i powinno być towarem, ale powinno być dostępne i do tego są potrzebne różne narzędzia państwa. Natomiast pomysł utworzenia państwowego dewelopera jest bzdurą” – mówiła w debacie TEP dr Irena Herbst. W odniesieniu do kwestii poprawy dostępności mieszkań eksperci rekomendują m.in.:
- uwolnienie gruntów rolnych w granicach miast na inwestycje mieszkaniowe wraz ze wsparciem gmin przez państwo w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego;
- wyrównanie warunków między wspieraniem zakupu i najmu nieruchomości przez instrumenty i regulacje państwowe;
- rozwijanie systemów oszczędzania na cele mieszkaniowe w powiązaniu z ulgami podatkowymi, zamiast dotacji publicznych na wkład własny oraz
- wprowadzenie podatku progresywnego od wartości nieruchomości (podatku katastralnego), rozważenie podatku od posiadania pustego gruntu.
Jak przeciwdziałać kryzysowi demograficznemu?
„Różny wiek emerytalny kobiet i mężczyzn, który mamy w Polsce jest reliktem. W Europie jesteśmy jednym z dwóch krajów, które mają zróżnicowany wiek emerytalny. Drugim jest Rumunia. Tylko tam różnica wynosi dwa lata, u nas wynosi pięć.” – wskazała dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak. W obszarze demografii i rynku pracy rekomendacje są następujące:
- w krótkim terminie należy zwiększać aktywność zawodową osób w wieku produkcyjnym, głównie w grupie kobiet 50 m.in. poprzez tworzenie bodźców dla produktywnych zachowań, gdzie system zabezpieczeń społecznych nie zniechęca do pracy, a opieka zdrowotna zapewnia więcej niż jedynie zwiększenie przeżywalności (istotna jest długość życia w zdrowiu);
- mądra polityka imigracyjna, dzięki której obcokrajowcy integrują się społecznie, kulturowo i są w stanie wypełnić lukę na rynku pracy;
- ograniczenie transferów socjalnych o populistycznym charakterze, które demotywują potencjalną aktywność zarobkową;
- wzrost efektywności wykorzystania pracy poprzez inwestycje i innowacje, ale również kształcenie w zawodach przyszłości o wysokiej produktywności.
Patrząc z perspektywy makroekonomicznej, zdaniem ekspertów konieczna jest m.in. odbudowa państwa prawa, bez którego inwestowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest zbyt ryzykowne, a także zdecydowane ograniczenie własności państwowej w sektorze bankowym, energetyki i innych sektorach gospodarki.